10 σημεία αναφοράς στις εγγύες μικροφωνικές λήψεις (close-miking ) για ζωντανές παραστάσεις

Μετάφραση άρθρου της DPA .http://www.dpamicrophones.com/mic-university/10-points-on-close-miking-for-live-performances )

Το άρθρο στοχεύει στα χαρακτηριστικά και τη συμπεριφορά όλων των τύπων μικροφώνων και όχι  σε προώθηση εξειδικευμένων προϊόντων.

 

1. Τι είναι το close miking και που το χρησιμοποιούμε

Το Close-miking είναι ο όρος που χρησιμοποιούμε όταν τοποθετούμε ένα μικρόφωνο κοντά στην πηγή ήχου, για παράδειγμα, ένα μουσικό όργανο. Ωστόσο, υπάρχουν περισσότερα από αυτό. Συχνά, η απόσταση μεταξύ του μικροφώνου και της πηγής ήχου είναι μικρότερη από την κανονική απόσταση ακρόασης αυτής της πηγής. Αυτό μπορεί να αλλάξει την αντίληψη για το τι ακούγεται από την πηγή. Στην περίπτωση ενός μουσικού οργάνου, αυτό συνεπάγεται και μια θέση μικροφώνου τόσο κοντά ώστε να μην έχουμε τον ήχο του οργάνου αυτού σε πλήρη έκταση. Μερικές φορές αυτό είναι καλό, γιατί θέλουμε απλώς να πάρουμε μερικούς χαρακτηριστικούς ήχους. Σε άλλες περιπτώσεις, επιθυμούμε την πλήρη ηχητική εικόνα του οργάνου.

Εφαρμόζουμε close-miking ώστε να επιτυγχάνουμε την υψηλότερη δυνατή στάθμη ηχητικής πίεσης (SPL) της πηγής ήχου – και τη χαμηλότερη SPL όλων των άλλων κοντινών ή απομακρυσμένων πηγών. Η εγγύα λήψη (close-miking) μπορεί να μας δώσει τη δυνατότητα για ένα καθαρότερο mix. Περαιτέρω, η εγγύα λήψη μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο ακουστικής ανάδρασης (feedback) όταν χρησιμοποιείται με συστήματα PA, καθώς απαιτείται το μικρότερο gain του μικροφώνου όταν βρίσκεται τόσο κοντά.

2. Ηχογράφηση ή PA ;

Η επιλογή των μικροφώνων συνδέεται παραδοσιακά με την εφαρμογή για την οποία χρησιμοποιούνται. Είναι πολύ συνηθισμένο οι μηχανικοί επιλέγουν έναν τύπο μικροφώνου για εγγραφή και έναν άλλο για την ενίσχυση του ίδιου οργάνου. Εάν είναι εφικτό, επιλέγουμε ένα μικρόφωνο που εξυπηρετεί και τους δύο σκοπούς είναι μια καλή ιδέα.

Για την εγγραφή, προτιμούμε συχνά τα μικρόφωνα που χρειάζονται ελάχιστη ή καμία ισοστάθμιση. Πρόκειται για τον ήχο που αφορά τη χροιά και τη διαύγεια του οργάνου. Για την P.A, το ζητούμενο  είναι  να πάρουμε όσο το δυνατόν περισσότερο ήχο, αφήνοντας μας ένα ευρύ και σταθερό περιθώριο ανατροφοδότησης ( feedback Margin).

Όταν οι δύο απαιτήσεις συναντώνται στο ίδιο μικρόφωνο όλοι είναι ευτυχισμένοι. Αλλά μην το θεωρείτε δεδομένο.

3. Ακούστε την πηγή ήχου

Πολύ συχνά, τα μικρόφωνα επιλέγονται και τοποθετούνται με βάση τις εμπειρίες του παρελθόντος και την παράδοση της βιομηχανίας. Το μικρόφωνο επιλέγεται και τοποθετείται σε μια συγκεκριμένη θέση μπροστά από το όργανο μόνο και μόνο επειδή αυτό είναι ο τρόπος που όλοι οι άλλοι το κάνουν.

Κάντε στον εαυτό σας τη χάρη και αντί να υποκλίνεστε στην παράδοση, ακούστε τα όργανα που απαιτούν κοντινή λήψη ( close miking ). Ακούστε με τα αυτιά σας κοντά στη πηγή – και μετακινηθείτε γύρω από  κάθε όργανο.

Στη συνέχεια, επιλέξτε ένα μικρόφωνο και κάντε το ίδιο. Ακούστε στα ακουστικά ενώ “σκανάρετε” το μικρόφωνο στην επιφάνεια, ή τις χορδές, το κουδούνι, το χείλος ή το σώμα του οργάνου.  Επιλέξτε ένα άλλο μικρόφωνο και επαναλάβετε τη διαδικασία. Αν πρόκειται για κατευθυντικό μικρόφωνο, ελέγξτε τον ήχο γυρίζοντας το μικρόφωνό σας σε θέσεις τόσο στον άξονα όσο και εκτός του άξονα.(on-off axis)

Κάνοντας το, θα αντιληφθείτε ότι κάθε όργανο έχει ένα μοναδικό ήχο. Δεν υπάρχουν δύο τσέλο, φλάουτα, σαξόφωνα, βαρέλια κ.λπ., τα οποία να ακούγονται  ίδια. Μπορεί να υπάρχουν εναλλακτικές θέσεις μικροφώνου για κάθε όργανο ξεχωριστά.

Παρόλο που είστε εκπαιδευμένος μηχανικός, είναι σημαντικό να εξισορροπήσετε την εμπειρία και τις γνώσεις σας με σεβασμό στον ήχο των μουσικών και των οργάνων. Βεβαιωθείτε ότι ακούτε καλά και επιλέξτε το καλύτερο μικρόφωνο και τοποθέτηση για τη παράσταση. Αυτό θα οδηγήσει στη καλύτερη λύση, καθώς και καλύτερο εργασιακό περιβάλλον.

4. Τι είναι το ηχητικό πεδίο;

Οι πηγές ήχου μπορεί να είναι περίπλοκες, ειδικά στο κοντινό πεδίο. Ορισμένα μέρη ενός μουσικού οργάνου μπορούν να λειτουργήσουν ως σημειακή πηγή ( point source ).  Άλλες μπορεί να ενεργούν σαν γραμμικές πηγές (μονοδιάστατες ) ή επίπεδες πηγές (δισδιάστατες ) . Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ο αντιληπτός ήχος, η χροιά, μπορούν να αλλάξουν δραστικά όταν μετακινείται το μικρόφωνο ενός μουσικού οργάνου. Η στάθμη της σημειακής πηγής πέφτει με 6 dB ανά διπλασιασμό της απόστασης. Οι γραμμικές πηγές μειώνονται κατά 3 dB ενώ οι αεροηλεκτρικές (επίπεδες – δισδιάστατες) πηγές δεν πέφτουν καθόλου! Σε απόσταση (λίγα μέτρα μακριά) το όργανο τελικά γίνεται σημειακή πηγή, αλλά ουσιαστικά, πολλά θεωρητικά μοντέλα είναι δυνατά. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο είναι σημαντικό να ακούσετε το όργανο πριν από την τοποθέτηση μικροφώνων.

Στην πράξη, είναι επίσης θέμα της συμπεριφοράς του ηχητικού πεδίου περισσοτέρων απομακρυσμένων πηγών.

5. Πόσο δυνατά είναι;

Όταν επιλέγετε ένα μικρόφωνο για close-miking, βεβαιωθείτε ότι το μικρόφωνο ταιριάζει με το SPL του οργάνου. Είναι μια δυνατή ή μαλακή πηγή ήχου; Λάβετε υπόψη ότι οι δυνατές κορυφές ή τα παροδικά φαινόμενα (piano-forte) μπορούν εύκολα να φτάσουν σε διαφορές δυναμικής τα 20 dB (10 φορές!) πάνω από το μέσο όρο.

Η δυναμική περιοχή των μικροφώνων θα πρέπει πάντα να ταιριάζει με το SPL της πηγής. Εάν το SPL της πηγής είναι πολύ υψηλό για το μικρόφωνο (και για την αλυσίδα που ακολουθεί), το σήμα παραμορφώνεται και τελικά κλιπάρει. Εάν το SPL της πηγής είναι πολύ ασθενές  για το μικρόφωνο, το σήμα θα επιρρεαστεί  από τον ενδογενή θόρυβο που παράγει το ίδιο το μικρόφωνο. Τα μικρόφωνα θα μεταφέρουν το υψηλό SPL και μπορεί στη συνέχεια να υπεροδηγήσουν το σήμα ( clipping ) των δυνατών οργάνων, ή πιθανότατα τον προενισχυτή ή τον ασύρματο πομπό, έτσι λοιπόν πρώτα  βεβαιωθείτε ότι και η υπόλοιπη αλυσίδα ήχου χειρίζεται επίσης το υψηλό SPL. Δεν υπάρχει θεραπεία μετά την υπεροδήγηση  του σήματος, οπότε αποφύγετε την. Εάν αμφιβάλλετε πόσο δυνατά είναι η πηγή ήχου χρησιμοποιήστε  ένα μικρόφωνο που αντέχει υψηλότερο SPL.

6. Αντανάκλαση επιφανειών

Ένας από τους κύριους σκοπούς της εφαρμογής της εγγύτητας ( close-miking ) είναι να απαλλαγούμε από τις υπόλοιπες πηγές. Ωστόσο, μερικές φορές ξεχνάμε ότι ακόμη και οι αντανακλάσεις μπορεί να λειτουργούν ως πρόσθετες και ανεπιθύμητες πηγές.

Εάν επιλέξετε ένα κατευθυντικό μικρόφωνο, θα πρέπει να το κατευθύνετε στην κύρια πηγή ήχου. Επίσης, θα πρέπει να επισημάνετε τις «κωφές γωνίες» στις ανεπιθύμητες πηγές. Ωστόσο, είναι άχρηστο εάν η κύρια πηγή (ή άλλα εμπόδια) αντανακλά την ανεπιθύμητη πηγή ήχου πίσω στο μικρόφωνο. Τότε αποτυπώνεται και η ανεπιθύμητη πηγή . Αυτό το φαινόμενο παρατηρείται μερικές όταν τοποθετείτε μικρόφωνα μπροστά σε όργανα μεγάλου σώματος ή σε ηχεία.

(σχ.1)

Το μικρόφωνο είναι προσανατολισμένο έτσι ώστε η πηγή ήχου να βρίσκεται στην «κωφή»πλευρά. Ωστόσο, μόλις τοποθετηθεί ένα ανακλαστικό αντικείμενο μπροστά από το μικρόφωνο, η ανεπιθύμητη πηγή αντανακλάται πίσω στο μικρόφωνο.

Επίσης, οι αντανακλάσεις μπορούν να αποτελέσουν comb-filtering (δεύτερο σχήμα), προσθέτοντας τον ήχο στον εαυτό του με μια μικρή καθυστέρηση.

7. Συμπεριφορά μικροφώνου – κατευθυντικότητα

Τα κατευθυντικά μικρόφωνα (όπως τα καρδιοειδή και τα υπερκαρδιοειδή) υποτίθεται ότι δέχονται ήχο στον άξονα και σταδιακά απορρίπτουν τον ήχο καθώς περιστρέφουμε το μικρόφωνο και ο ήχος βρίσκεται εκτός άξονα.

Ωστόσο, δύο διαφορετικές μάρκες μικροφώνων με το ίδιο κατευθυντικό μοτίβο, όπως δύο καρδιοειδή ή δύο υπερκαρδιαοειδή, μπορεί να ακούγονται πολύ διαφορετικά, παρόλο που η κατηγορία τους τους δείχνει ότι είναι όμοια.

Καθώς ο ήχος εκτός του άξονα μπορεί να αποτελεί ουσιαστικό μέρος του επιθυμητού ήχου, η ομαλότητα του μικροφώνου εκτός του άξονα είναι ζωτικής σημασίας. Όταν επιλέγετε ένα μικρόφωνο, ακούστε τον ήχο εκτός άξονα.
Η τέχνη της εξισορρόπησης του ήχου είναι επίσης η τέχνη της τοποθέτησης και του προσανατολισμού του μικροφώνου. Για παράδειγμα, χρησιμοποιώντας ένα υπερκαρδιοειδές μικρόφωνο για να πάρει τον ήχο μιας ακουστικής κιθάρας, το μικρόφωνο μπορεί να τοποθετηθεί γύρω στο 12 ο τάστο και στοχευμένο προς την οπή της κιθάρας. Μια άλλη επιλογή είναι να το τοποθετήσετε πιο κοντά στην οπή του ήχου και να το τοποθετήσετε προς την ταστιέρα. Υπάρχουν επίσης πολλές άλλες πιθανές θέσεις μεταξύ αυτών των δύο.

Δουλεύοντας με τα χαρακτηριστικά ενός μικροφώνου ,τόσο στον άξονα(on-axis) όσο και εκτός άξονα (off-axis)  αποτελεί μέρος της δημιουργίας του σωστού ήχου για τη συγκεκριμένη περίσταση.

8. Συμπεριφορά μικροφώνου – εγγύτητα

Όλα τα κατευθυντικά μικρόφωνα εμφανίζουν εφφέ εγγύτητας (proximity effect ). Αυτό σημαίνει ότι η απόκριση χαμηλής συχνότητας του μικροφώνου αλλάζει με την απόσταση από την πηγή ήχου. Τα παντοκατευθυντικά (Omnidirectional ) μικρόφωνα δεν έχουν αυτό το αποτέλεσμα.

Ένα κατευθυντικό μικρόφωνο έχει πάντα μια συγκεκριμένη απόσταση στην οποία η απόκριση των μπάσων είναι επίπεδη(flat) ή φυσική. Όταν πλησιάζετε το μικρόφωνο στο σημείο, οι χαμηλές συχνότητες θα αυξηθούν, όταν απομακρύνεται, οι χαμηλές συχνότητες μειωνονται. Η απόσταση όπου το μικρόφωνο είναι φυσικό μπορεί να ρυθμιστεί ώστε να ταιριάζει με την επιθυμητή χρήση του μικροφώνου.

Επίσης, το φαινόμενο εγγύτητας (proximity effect ) μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως ένας ακουστικός “ισοσταθμιστής χαμηλής συχνότητας”. Αν πλησιάσετε το μικρόφωνο ενισχύετε τα χαμηλά άκρα (low end) του οργάνου ή της πηγής. Απομακρύνοντάς το, αποδυναμώνετε τα χαμηλά άκρα (low end).

9. Comb-filter

Όταν ένα σήμα προστίθεται στον εαυτό του, το φιλτράρισμα που προκύπτει μετά από χρονική καθυστέρηση ονομάζεται Comb-filter. Η προκύπτουσα απόκριση συχνότητας μοιάζει με μια χτένα, εξ ου και το όνομα. Το φιλτράρισμα των χτενιών είναι σπάνια σκόπιμο, αλλά ακούγεται συνεχώς σε ηχητικές παραγωγές, όπου μπορεί να προκύψει τόσο ακουστικά όσο και ηλεκτρικά.

Ακουστικά, μια τυπική εμφάνιση είναι όταν ο ήχος στο δρόμο από την πηγή στον παραλήπτη (το μικρόφωνο) παίρνει εν μέρει μια άμεση διαδρομή και εν μέρει μια έμμεση διαδρομή – μέσω μίας αντανακλαστικής επιφάνειας. Ο ίδιος ήχος λαμβάνεται έπειτα από το μικρόφωνο περισσότερο από μία φορά, με μικρή καθυστέρηση μεταξύ των οποίων δημιουργείται το φιλτράρισμα χτένας.

Προκειμένου αυτή η καθυστέρηση να μην επηρεάσει το ηχητικό πεδίο στη θέση του μικροφώνου, η ανάκλαση πρέπει να εξασθενίσει τουλάχιστον κατά 10 dB (μειωμένο στο ένα τρίτο) και κατά προτίμηση 15 dB (ένα πέμπτο).

Ηλεκτρικά, το φαινόμενο προκύπτει όταν δύο μικρόφωνα με κάποια απόσταση μεταξύ τους καταγράφουν το ίδιο σήμα και το επίπεδο από κάθε μικρόφωνο είναι της ίδιας τάξης μεγέθους.

Για να αποφύγετε το Comb-filtering κατά την τοποθέτηση μικροφώνων, η απόσταση στα γειτονικά μικρόφωνα πρέπει να είναι τουλάχιστον τριπλάσια από την απόσταση της πηγής από το πρωτεύον μικρόφωνο. Βοηθά επίσης αν τα μικρόφωνα είναι κατευθυντικά και δείχνουν αντίθετες κατευθύνσεις.

(σχ.2)

Εμφανίζονται τρεις βαθμίδες comp-filter – καμπύλες Α, Β και Γ. Τα δύο σήματα αθροίζονται από την ίδια πηγή. Η καθυστέρηση μεταξύ των δύο σημάτων είναι 2 ms. (η οποία αντιστοιχεί ακουστικά σε μια διαφορά μήκους διαδρομής περίπου 66 cm (26 in)) .Η βαθύτερη μείωση της απόκρισης συχνότητας (καμπύλη Α) συμβαίνει όταν η στάθμη του άμεσου σήματος και του καθυστερημένου σήματος είναι ακριβώς ίδια. Οι καμπύλες Β και C αντιστοιχούν σε διαφορά στάθμης10 dB και 15 dB αντίστοιχα.

 

(σχ.3)

Ο κανόνας 1: 3: Η απόσταση στα γειτονικά μικρόφωνα πρέπει να είναι τουλάχιστον τρεις φορές μεγαλύτερη από την απόσταση της πηγής από το πρωτεύον μικρόφωνο. Η χρήση κατευθυντικών μικροφώνων μειώνει περαιτέρω τα δευτερεύοντα σήματα

10. Βάσεις – Στηρίγματα

Close-miking  σημαίνει τοποθέτηση του μικροφώνου στην πηγή ήχου. Για το σκοπό αυτό, χρειάζονται ειδικές βάσεις ή στηρίγματα. Οι βασικές απαιτήσεις για αυτά είναι:

• Να καταστεί δυνατή η βέλτιστη τοποθέτηση του μικροφώνου
• Να διατηρηθεί το μικρόφωνο σε μια σταθερή θέση, παρά το χειρισμό του οργάνου
• Να αποφευχθεί η μετάδοση των κραδασμών (από το χειρισμό ή τα μηχανικά μέρη του μικροφώνου, κλπ)
• Να εξάλειψουν το ενδογενή θόρυβο (κροτάλισμα, συντονισμοί, τριξίματα, κλπ)
• Εύκολη και μη καταστρεπτική τοποθέτηση και απομάκρυνση τους
• Στιβαρή και υψηλής-ανθεκτικής κατασκευής εξαρτήματα
• Διακριτικά, μικρού μεγέθους και ελαφρύα
• Εύκολη αποθήκευση των μερών , όταν δεν χρησιμοποιούνται

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τον τρόπο χρήσης μικροφώνων για συγκεκριμένα όργανα, παρακαλούμε να ρίξετε μια ματιά στα πώς να τοποθετήσω μικρόφωνα (άρθρα) .

Σχετικό περιεχόμενο

Στο Πανεπιστήμιο Μικροφώνων της  DPA υπάρχουν πολλά σχετικά άρθρα που θα μπορούσαν να σας ενδιαφέρουν. Διαβάστε περισσότερα τεχνικά σχόλια στα παρακάτω άρθρα.