Είναι ένα ερώτημα που απασχολεί όσους ασχολούνται με τον ήχο σε όλο τον κόσμο.
Σε ποιο format να γίνει η ηχογράφηση: mp3 ή βινύλιο (στο οποίο είμαι σίγουρος ότι θα επιστρέψουμε), αναλογική κασέτα ή DAT (σχεδόν ξεχασμένο format).
Η συζήτηση αυτή είναι συχνή και στα θέματα που αφορούν την επεξεργασία του ήχου: με hardware ή με plugins;
Σήμερα όλοι έχουν τη δυνατότητα να είναι μηχανικοί ήχου από το σπίτι.
Μπορείς εύκολα να έχεις μία συλλογή από βύσματα που πιάνουν λιγότερο χώρο και από το σκληρό σου δίσκο. Παλαιότερα, στην εποχή πριν αποκτήσουμε όλοι προσωπικό υπολογιστή, το να έχεις ένα home studio σήμαινε όχι μόνο να έχεις όργανα και μικρόφωνα αλλά και επεξεργαστές ήχου, όπως compressors, eq’s, reverb και μονάδες για delay. Εάν όλα αυτά σήμερα μπορούν να αναπαραχθούν μέσα στον ψηφιακό μας σταθμό εργασίας χρειαζόμαστε άραγε ακόμα αυτά τα εργαλεία που αντικαταστάθηκαν από τα ψηφιακά;
Αυτό το ερώτημα με οδηγεί στο πραγματικό ερώτημα:
Τα αναλογικά/ ηλεκτρομηχανικά μέσα παράγουν διαφορετικό αποτέλεσμα στο ακουστικό σήμα από ότι τα ψηφιακά μέσα (DAW); Μπορούμε να μετρήσουμε τη διαφορά με επιστημονικό τρόπο αν εφαρμόσουμε τα δύο διαφορετικά μέσα στο ίδιο σήμα και μετρήσουμε με τον ίδιο τρόπο;
Μπαίνουμε δηλαδή στη συζήτηση του DSP.
Η Ψηφιακή Επεξεργασία Σήματος υπάρχει σε πολλά πεδία της χρήσης υπολογιστών, αλλά στον ήχο οι Ψηφιακοί Επεξεργαστές παίρνουν τα σήματα από τον πραγματικό κόσμο (φωνή, ήχο, video, θερμοκρασία, πίεση ή θέση) που έχουν ψηφιοποιηθεί και τα διαμορφώνουν με μαθηματικό τρόπο (βλέπε: http://www.analog.com/en/design-center/landing-pages/001/beginners-guide-to-dsp.html). Τα εισερχόμενα σήματα αναλύονται και στέλνονται πίσω στον αναλογικό ήχο σε χιλιοστά του δευτερολέπτου και πολύ γρηγορότερα.
Μπορεί η σημερινή Ψηφιακή Επεξεργασία Σήματος (DSP) να ακούγεται τόσο «αναλογική» όσο η πραγματική αναλογική;
Μπορεί να είναι τόσο πραγματική όσο ο ήχος που έρχεται από ένα ζευγάρι σωλήνες; Για να δώσω απάντηση στο ερώτημα συζήτησα με δύο ειδικούς στον τομές του DSP και η αλήθεια είναι ότι το ερώτημα έγινε ακόμα πιο βαθύ.
Ο Gregory Scott είναι γνωστός στους ηχολήπτες τόσο σε όσους χρησιμοποιούν ψηφιακά όσο και σε όσους χρησιμοποιούν αναλογικά μέσα ;eχει την εταιρεία Kush Audio που ασχολείται με analog preamplifiers, compressors and saturators αλλά και μία ποικιλία βυσμάτων DSP. Πρόσφατα ξεκίνησε την Sly-Fi Digital, που ασχολείται ολοκληρωτικά με την ψηφιακή επεξεργασία. Παρεμπιπτόντως κάνει και μία ραδιοφωνική εκπομπή (UBK Happy Funtime Hour).
Όταν του έθεσα το ερώτημά μου, ο Scott μου απάντησε ότι δεν πιστεύει πως τα plugins θα ηχήσουν ποτέ ακριβώς όπως τα αναλογικά μέσα ακριβώς όπως οι νερομπογιές δεν έχουν το ίδιο αποτέλεσμα με τις ακριλικές μπογιές. Πρόκειται κατά βάση για διαφορετικά μέσα που χρησιμοποιούν διαφορετικές δυνάμεις φυσικής για να πετύχουν παρόμοιους στόχους.
Δεν σχετίζεται με την ισχύ του υπολογιστή αλλά με το αποτέλεσμα των αλγορίθμων EQ στις transients υψηλής συχνότητας σε σύγκριση με αυτό που κάνει ένα πηνίο EQ.
Ο Scott συνέχισε λέγοντάς μου ότι κάποια στιγμή στον κοντινό παρελθόν το DSP εξελίχθηκε τόσο ώστε να μπορεί να ακούγεται το σήμα ζεστό, απαλό και να προκαλεί ευφορία –λέξεις που περιέγραφαν μέχρι τότε μόνο το αναλογικό μέσο.
Το θέμα είναι να καταλάβουμε ότι τα δύο format ακόμα ακούγονται διαφορετικά, επομένως πρέπει να τα μεταχειριζόμαστε διαφορετικά, να τα ακούμε αναζητώντας διαφορετικά πράγματα και να εφαρμόζουμε διαφορετικές τεχνικές για να πάρουμε συγκρίσιμα αποτελέσματα.
Ο Scott φαίνεται να υποστηρίζει ότι είμαστε ήδη στο μέλλον, έχουμε προσεγγίσει τη μέγιστη ταχύτητα όλων των συστημάτων.
Τα αναλογικά και ψηφιακά χαρακτηριστικά του ήχου περιγράφονται και τα δύο με τις λέξεις που αναφέρθηκαν παραπάνω, με ένα όμως περιορισμό: «Το αναλογικό είναι πιο γρήγορο στην επεξεργασία, σε συγχωρεί όταν κάνεις λάθη.
Με το αναλογικό είναι πιο εύκολο να κάνεις τα πράγματα να ακούγονται όμορφα και δύσκολο, αν όχι ακατόρθωτο, να ακουστούν άσχημα.
Τα ψηφιακά Plugins είναι ακριβώς το αντίθετο:
Αν δεν ξέρεις τι σου γίνεται τα πράγματα θα καταρρεύσουν γρήγορα. Αλλά καθώς μαθαίνεις τα εργαλεία σου, μπορείς να βγάλεις ένα καλό αποτέλεσμα.
Είναι ειρωνικό, αλλά το να διαθέτεις αναλογικά μέσα μπορεί να σου διδάξει πώς να γίνεις καλύτερος με τα ψηφιακά μέσα και να σε κάνει καλύτερο ηχολήπτη».
Το ψηφιακό ως μοντέλο, ως εργαλείο εκπαίδευσης και ως προσομοίωση
.
Δεν χρειάζεται να είναι ακριβής αντιγραφή του αναλογικού εφόσον εκπληρώνει αυτό που θέλουμε να κάνει, αυτό που θέλουμε να ακούσουν τα αυτιά μας, φαίνεται να λέει ο Scott. Ενδιαφέρουσα προσέγγιση, τέτοια που μεταφέρει την εστίαση της ερώτησης από το «επιστημονικά μετρίσιμο» στην «ανθρώπινη υποκειμενικότητα»: τι θέλουν να ακούσουν τα αυτιά μας;
Ο δεύτερος ειδικός με τον οποίο συνομίλησα, ο Tom Hall, είναι content specialist του Cycling 74. Η εταιρεία αυτή ειδικεύεται στην ανάπτυξη λογισμικού και είναι από τους μεγαλύτερους σχεδιαστές προϊόντων DSP (Ψηφιακής Επεξεργασίας) και μία από τις πιο παλιές, αφού ιδρύθηκε το 1997. Η πιο γνωστή εφαρμογή της εταιρείας, το Max, χρησιμοποιείται σε πολλά project και συνδέεται με το Ableton Live.
Όταν θέτω το ερώτημα στον Hall εάν μπορούμε επιστημονικά να διαχωρίσουμε το αναλογικά από το ψηφιακό, αυτός εστιάζει στο εξής: στο πλαίσιο του ακροατή. Τα δύο μέσα μπορούν να συγκριθούν επιστημονικά μόνο αν χρησιμοποιήσουμε εργαλεία στα οποία δεν έχουμε πρόσβαση.
Έτσι το ερώτημα είναι ακαδημαϊκό.
Ο Hall υποστηρίζει ότι το πρόβλημα είναι πως το ψηφιακό είναι τόσο εξελιγμένο ώστε μπορεί να μιμηθεί το αναλογικό, και μπορεί να τελειοποιηθεί σε αυτό.
Όμως ο «ακροατής» και ο «συνθέτης» χρησιμοποιούν τόσα πολλά μέσα στις μέρες μας, που κάθε άτομο αντιλαμβάνεται το αποτέλεσμα μέσα στο δικό του σενάριο, στιλ, στο δικό του χώρο και στο δικό του bandwidth.
Ο Hall λέει:
«Δεν είμαι –όπως καταλαβαίνετε- φανατικός υπέρμαχος της παράδοσης του αναλογικού. Το καλύτερο τεστ είναι το να κλείσεις τα μάτια- τα αυτιά μας δεν λένε ψέματα. Ωστόσο πρέπει να λάβουμε υπόψη ότι τα ηχεία, οι παλμογράφοι, οι χώροι έχουν όλα διαφορετικές διαβαθμίσεις.»
Η συζήτηση με τον Scott και τον Hall μπορεί να μην έδωσε απαντήσεις στο ερώτημά μου: για να βγάλεις επιστημονικά μετρήσιμα αποτελέσματα χρειάζονται πολλοί έλεγχοι και πολλές παράμετροι μπορεί να μην ληφθούν υπόψη.
Και οι δύο συνομιλητές μου δείχνουν μία αγάπη για το αναλογικό, αλλά όταν η συζήτηση φτάνει στο ψηφιακό ο ενθουσιασμός τους είναι έκδηλος για τις δυνατότητες της Ψηφιακής Επεξεργασίας ΄Ηχου και δεν φαίνεται να τους ενδιαφέρει το ψηφιακό να γίνει απομίμηση του αναλογικού.
Το μέλλον μάλλον έχει άλλα σχέδια για εμάς.
Μετάφραση του άρθρου του Leo Maymind (παραγωγού, συγγραφέα και DJ με έδρα το Los Angeles. Πάθος του: ο ήχος)